محمد ایوب در نشریه The Hindu (هند) می نویسد، از قرار معلوم، دهلی نو را حالا به ارتباط اینکه بازدید رسمی محمد بن سلمان شهزاده ولیعهد عربستان سعودی به تحکیم بعدی روابط بین عربستان سعودی و هند منجر خواهد شد، وجد فرا گرفته، — این پروسه از بازدید ناریندرا مودی صدراعظم هند از الریاض در سال 2016 آغاز گردید. این شادی منجمله توسط محاسبات کاملاً معقول که به علاقمندی عربستان سعودی به توسعه تجارت و افزایش سرمایه گذاری ها در هند و همچنان همکاری در عرصه سکتور انرژی استوار اند، توضیح میشود. کمپنی سعودی «ارماکو» (Aramco) به این علاقمند است، تا یکجا با «کمپنی ملی نفتی ابوظبی» مجتمع تصفیه نفت و تخنیکی در راتناگیری، ایالت مهاراشترا — موسسه مشترک 44 میلیارد دالری با شرکت کمپنی های دولتی هندی — اعمار نماید. عربستان سعودی همین اکنون یکی از سه صادرکننده بزرگ نفت به هند می باشد. ولی بخش قابل ملاحظه این شادی بر تلاش جلوه دادن دلخواه به مثابه واقعیت و اعلامیه های نسبتاً مغشوش، به مثابه مثال، مانند اعلامیه الریاض راجع به اینکه هند — این یکی از هشت کشور است که میخواهد با آن مناسبات مشارکتی در عرصه های مختلف تحکیم بخشد، استوار می باشد. صحبت ها در حلقات حاکم در دهلی نو راجع به اینکه موضعگیری عربستان سعودی در باره کشمیر حالا تغییر کرده و الریاض بیش از این به جانب پاکستان تمایل ندارد، به یکی از ثبوت های چنین خودفریبی مبدل گشته اند.
این فرضیه — به جز از رویای غیرقابل تحقق چیزی بیشتر نیست. اعلامیه وزیر خارجه عربستان سعودی در اسلام آباد هنگام بازدید شهزاده ولیعهد، راجع به این که الریاض جهت «رفع» تشنج بین هند و پاکستان پیرامون کشمیر تلاش می ورزد، نباید ثبوت آن تلقی شود که عربستان سعودی به جانبداری از هند برخاسته است. این اصلاً تلاش مداخله در مناقشه بود، نه اینکه بر خصوصیت دوجانبه آن اعتراف نماید.
علل اساسی
به این ترتیب، دهلی نو نباید در باره اینکه مناسبات در حال تحکیم بین عربستان سعودی و هند در عرصه اقتصادی به جداساختن نسبی الریاض از اسلام آباد کمک خواهند کرد، خوشبینی بیش از حد از خود نشان دهد. چند علت وجود دارد که چنین نتیجه گیری را توضیح میکند. اول اینکه، پاکستان برای عربستان سعودی بنابر تصورات امنیت داخلی اهمیت زیاد دارد، تا الریاض مناسبات خود را با اسلام آباد به خاطر دهلی نو قربانی کند. اردوی پاکستان بارها نقش گارد محافظان شخصی حکام سعودی بر دوش گرفته و با درنظرداشت نامعین بودن مواضع شهزاده ولیعهد در کشورش — باوجود تصورات برعکس — در آینده نزدیک، ممکن، او به خدمت اجیران پاکستانی ضرورت احساس خواهد کرد.
دوم اینکه، افغانستان نقطه قرابت استراتژیک پاکستان و عربستان سعودی، از سال های 1980 محسوب میشود، وقتیکه سعودیان از پاکستان به مثابه نقطه انتقالات برای ارسال کمک های مادی به نیروهای اسلامگرا استفاده میکرد که بر ضد اتحاد شوروی و حکومت کابل می جنگیدند. چون نیروهای امریکایی در آینده نزدیک میتوانند از افغانستان خارج شوند که در نتیجه آن نفوذ «طالبان» در آنجا تا اندزه زیادی افزایش خواهد یافت، پس ارزش استراتژیک پاکستان به مثابه حامی «طالبان» به تصاعد هندسی بالا خواهد رفت. عربستان سعودی به جلوگیری از نفوذ ایران در افغانستان بعد از خروج امریکایان توسط متحدان تاجک و هزاره آن علاقمند می باشد.
ایران — رقیب عمده عربستان سعودی در آسیای غربی می باشد. رقابت عربستان سعودی و ایران در تمام منطقه، از سوریه تا یمن گسترش یافته است.
در مناسبات پاکستان با ایران که هیچگاه ساده نبود، نقطه نوبتی پائین بعد از عمل تروریستی در ایالت سیستان و بلوچستان که در نتیجه آن 27 نظامی ایرانی کشته شدند، سقوط نموده است. آیت الله خامنه ای رهبر مذهبی ایران به «اجنتان جاسوس برخی کشورهای منطقه و اعضای ایتلاف های فرامنطقه یی» اشاره کرد — این اشاره آشکار به پاکستان و امریکا بود. فرمانده لشکر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام داشت:« حکومت پاکستان باید بهای پناه دادن به این گروه های تروریستی بپردازد و این بها، بدون شک، بسیار بلند خواهد بود».
کمک مالی
سخاوتمندی عربستان سعودی برای پاکستان که اقتصاد آن دوران دشوار پشت سر می گذارد و به ارتباط آن این کشور به مراجعه به صندوق بین المللی پول جهت اخذ کریدیت مجبور گردید که پرداخت آن به یک عده شرایط جدی مربوط خواهد بود، اهمیت بس بزرگ دارد. برعلاوه 6 میلیارد دالر که عربستان سعودی قبلاً وعده داده بود، شهزاده ولیعهد به پاکستان وعده سرمایه گذاری ها به اندازه 20 میلیارد دالر وعده داد. بخش اعظم این پول ها جهت اعمار کارخانه تصفیه نفت در گوادر مصرف خواهند شد که تدریجاً به بندر استراتیژیک مبدل میگردد و نقش مهم در ایجاد دهلیز اقتصادی چین-پاکستان بازی میکند.
در چوکات این روابط استراتژیک و اقتصادی بین عربستان سعودی و پاکستان چنین تفکر جدی از جانب دهلی نو که هند خواهند توانست عربستان سعودی را از پاکستان بسوی خود بکشاند، نامعقول خواهد بود. هند باید از همه امتیازات استفاده کند که از مناسبات اقتصادی آن با عربستان سعودی ناشی میگردند، اما برای آن لازم نیست به الریاض در عرصه های سیاسی و استراتژیک بیش از حد امیدوار باشد.