کارشناس میگوید:« اعمار خط لوله گاز از ترکمنستان از طریق افغانستان به هند و پاکستان را چند سال قبل وعده میدادند و در همان وقت پروژه را ماجراجویی می نامیدند. اعتراض اول نسبت به آن این بود که ترکمنستان گنجینه اساسی گاز برای چین می باشد، این کشور پروژه های عمده صادراتی گاز را بسوی چین توسعه می بخشد. این محدودیت های جدی را بر کار در جهات دیگر ایجاد میکند — پایگاه منابع ترکمنستان آنقدر بزرگ نیست.
برعلاوه این، حتی در تجارت با پاکستان عشق آباد تا به حال به شاخص های نه رسیده که راجع به آنها در ابتدا اعلام میداشت و تا امروز پلان میکرد. این راجع به پرابلم های مربوط به منابع و صادرات گواهی میدهد. چگونه میتوان در چنین وضع راجع به جاه طلبی ها در باره هند و چه رسد به اروپا صحبت نمود — این قابل فهم نیست. ولی این بخش کم دلایل است که چرا خط لوله گاز TAPI کدام وقت بوجود خواهد آمد و شروع بکار خواهد کرد».
رئیس پروژه موخات میرات امانوف اعلام داشت که ترکمنستان قیمت ساختمان خط لوله گاز ترکمنستان — افغانستان — پاکستان — هند (TAPI) را تا 7 میلیارد دالر از 10 میلیارد دالر به حساب «مناسب ساختن مخارج» کاهش داده است. به گفته امانوف، پروژه بصورت تدریجی ظرفیت خود را افزایش خواهد داد که همچنان به مناسب ساختن مخارج مساعدت کرده است. او گفت:« فعال ساختن اولیه برای ما به بهای 5 میلیارد دالر تمام خواهد شد». ترکمنستان قصد دارد در حدود 70% تمویل مالی ضروری را از سرمایه گذاران آسیایی، شرق نزدیک و اروپایی دریافت کند. یک سوم باقیمانده مخارج را کشور خود تامین خواهد کرد.
کارشناس میگوید:« تمدید بیش از 700 کیلومتر خط لوله گاز در خاک افغانستان ماجراجویی محض معلوم میگردد. عشق آباد با کی قصد توافق دارد — در آنجا کی قدرت شمرده میشود؟ خاک که در آن خط لوله گاز تمدید میشود میتواند ده ها گروه مسلح جهادیون کنترول نمایند. چگونه میتوان با آنها به توافق رسید؟ و اگر به توافق نه رسید وضع کارگران و خود لوله گاز چه خواهد شد؟»
چگونه میتوان امنیت را هنگام ساختمان تامین کرد، چگونه در نتیجه این سیستم صدها کیلومتری را حفاظت کرد؟ چقدر پول برای این مصرف خواهد شد؟ پاسخ ها به این سوالات را ترکمنستان نه داده، و این اصلاً پرابلم های درجه دوم نیستند. در مجموع یکجا با محدودیت پایگاه منابع نقطه امنیت این پروژه را غیرواقعی می سازد. از همینرو خط لوله گاز که باید مدتها قبل کار میکرد، هنوز کار تمدید آن آغاز نشده است».
مخارج آن را کی می پردازد؟
طبق پلان، خط لوله گاز TAPI — با طول 1735 کیلومتر، ظرفیت مطروحه — 33 میلیارد مترمکعب گاز در سال می باشد. خط لوله گاز در خاک ترکمنستان به طول 200 کیلومتر، در افغانستان به طول — 735 کیلومتر و در پاکستان به طول 800 کیلومتر تمدید خواهد شد. طبق پلان خط لوله گاز از شهرهای هرات و قندهار افغانستان خواهد گذشت و به محله مسکونی فاضلکا، در سرحد پاکستان با هند، خواهد رسید. بحث روی این پروژه را در سال 2010 آغاز کردند و فعال ساختن خط لوله گاز در سال 2017 در نظر بود، اما به تعویق انداخته شد.
برای تامین ظرفیت خط لوله گاز بزرگترین معدن گاز «گالکینیش» ترکمنستان پیشنهاد گردید. در ابتدا پیشبینی شده بود که در سال 2018 از طریق خط لوله گاز 90 میلیون مترمکعب گاز در شبانه روز صادر خواهد شد که از جمله 38 میلیون متر مکعب آن را هند دریافت خواهد کرد. موافقت نامه مربوطه را کمپنی «ترکمن گاز» با کمپنی های هندی و پاکستانی Inter State Gas Systems برای 30 سال عقد نموده است. ترکمنستان امیدوار است که پول به این پروژه را در نوبه اول بانک آسیایی انکشاف، بانک اسلامی انکشاف، فوند انکشاف عربستان سعودی و حکومت جاپان تخصیص خواهند داد.
الکساندر فرالوف در اخیر گفت، «گمان نمی رود که ترکمنستان برای روسیه در عرصه صادرات گاز به رقیب مبدل گردد — به خط لوله گاز TAPI سرمایه گذاران نسبت خطرات پول نخواهند داد. خطرات از دست دادن سرمایه گذاری به اندازه بزرگ اند که به صد فیصد نزدیک میشوند — بانک ها خطرات سه برابر کمتر را برای تخصیص پول ممنوعیت میدانند. عشق آباد اکثراً راجع به پلان های جاه طلبانه در مورد پروژه های گاز جهت تسخیر اروپا و جنوب — شرق آسیا اعلام میدارد، ولی همیشه این پروژه ها فقط در حرف باقی می مانند».