مایکل پیک (Michael Peck) در مقاله منتشره در نشریه « The National Interest»، چاپ امریکا در ادامه می نویسد، روسیه به پاکستان هلیکوپترهای تهاجمی فروخته و موافقت نامه همکاری در عرصه نظامی امضا کرده، تا کار آماده نمودن نظامیان برای اردوی پاکستان پیش برد و تمرینات مشترک نظامی انجام داده اند. بعداً همکاری هنوز هم بیشتر توسعه خواهد یافت.
اگر ریدیارد کیپلینگ با ولادیمیر پوتین آشنا میشد، او به این جوان روس می گفت که چرا به پاکستان دست درازی میکند؟! آیا او قواعد «بازی بزرگ» اواخر قرن 19 را نمی داند، وقتیکه انگلستان هراس داشت که نیروهای روسیه از آسیای مرکزی پیشروی خواهند کرد و هند را اشغال خواهند کرد (که آنگاه انگریزان کنترول میکردند و در ترکیب آن خاک پاکستان معاصر نیز شامل بود)؟
اما قواعد تغییر کرد. هند که در گذشته متحد روسیه بود، حالا سلاح را از امریکا می خرد و پاکستان که در دوران جنگ سرد از امریکا در مبارزه آن با اتحاد شوروی طرفداری میکرد، با روسیه روابط برقرار میکند.
روسیه همین اکنون به پاکستان هلیکوپترهای تهاجمی فروخته و موافقت نامه همکاری در عرصه نظامی امضا کرده، تا کار آماده نمودن نظامیان برای اردوی پاکستان پیش برد و تمرینات مشترک نظامی انجام داده اند.
کمال علم کارشناس دعوت شده انستیتوت شاهی تحقیقات دفاعی انگلستان میگوید:« این واقعیت که اردوی پاکستان در چهره روسیه متحد در افغانستان و آسیای مرکزی مشاهده میکند، به امتناع شدید از تاریخ آن 200 سال مبدل گشته که در جریان آن پاکستان از «خرس» هراس داشت و با آن که از دریای آمو گذشته بود، مبارزه میکرد».
زمانیکه تمام توجه غرب بر پلان چین در باره اعمار مسیرهای ترانسپورتی از طریق پاکستان در چارچوب ابتکار «یک کمربند، یک راه» متمرکز بود، پاکستان و روسیه بدون سروصدای اضافی باهم متحد شدند، تا به جنبش طالبان کمک نمایند که با حکومت افغانستان مبارزه میکند که به نوبه خود امریکا به آن کمک میکند.
علم در یکی از تحقیقات انستیتوت می نویسد:« حالا هردو کشور فکر میکنند که آن جنگ که امریکا در افغانستان پیش می برد، امنیت آنها را تهدید میکند».
این همه کیپلینگ را به لوت خوردن در تابوت مجبور می ساخت. حتی بعد از کسب استقلال از انگلستان در سال 1947 اردوی پاکستان پیشبرد سیاست استعمارگران را ادامه میداد که هدف آن حفظ ناحیه حایل قبایل آزدا پشتون بین پاکستان و افغانستان بود، جای که روسیه نفوذ بسیار قوی داشت.
مولف در ادامه یاداوری میکند، زمانیکه اتحاد شوروی در سال 1979 افغانستان را اشغال کرد، و اداره کارتر ترسید که تانک های روسی معادن نفتی خلیج فارس را تصاحب خواهند کرد، پاکستان به یک نوع مجری خاص مبدل گشت که امریکا از طریق آن به افغانان سلاح میرساند. امریکا، به نوبه خود، از پاکستان در مبارزه آن با هند حمایت میکرد و به این کشور سلاح ارسال میکرد و حتی کشتی طیاره بردار خود را به خلیج بنگال در زمان جنگ هند-پاکستان در سال 1971 فرستاده بود.
پس چه رخ داده است؟ اردوی پاکستان فیصله نموده که «سیاست حفظ ناحیه حایل با افغانستان بیش از این مفهوم ندارد، چون روسیه بیش از این، طوریکه علم می نویسد، افغانستان را تهدید نمی کند. در عین حال در سال 2002 روسیه ابتکار تلاش همه جانبه جهت نشان دادن حسن نیت خود را زمان پیشکش نمود، وقتیکه پوتین میانجی گری خود را جهت حل مناقشه بین هند و پاکستان بر سر تعلق کشمیر پیشنهاد کرد. حالا روسیه با مهارت از سیاست سختگیرانه اداره ترامپ نسبت به پاکستان بهره برداری میکند که حجم کمک های نظامی را به پاکستان کاهش داده و کار تربیه افسران پاکستانی را متوقف ساخته که غرور اردوی پاکستان را شدیداً جریحه دار ساخته است.
به گفته علم، «در پاکستان عملیات نظامی روسیه در سوریه به مثابه موفقیت بررسی میگردد و آرزوی آن جهت پیوستن به فاتح از همینجا ناشی میگردد». ولی، اگر راجع به امکان ایجاد پایگاه های نظامی روسیه در پاکستان، مانند آنچه که روسیه در سوریه ایجاد کرده، صحبت نمود، علم این کار را ناممکن میداند. او میگوید:«من فکر نمی کنم که در آینده نزدیک در آنجا پایگاه های روسیه بوجود آیند. پاکستان تجربه کاملاً منفی، مربوط به پایگاه های نظامی امریکا در خاک آنکشور دارد که در همان آغاز مبارزه با تروریزم کسب نموده است».
علم میگوید:« من فکر میکنم که در حال حاضر ما همکاری روسیه-چین را در مورد پاکستان مشاهده میکنیم که وضعیت امریکا را در آسیای جنوبی و مرکزی پیچیده تر می سازد. در عین حال، روابط در حال تحکیم پاکستان با ایران نیز به روسیه و چین در امر ایجاد موانع بر سر تحقق منافع امریکا در منطقه کمک میکند».
ولی، طوریکه کیپلینگ نوشته بود، «غرب غرب است و شرق شرق، انها باهمدیگر هیچگاه ملاقات نخواهند کرد».
فعلاً اتحاد روسیه-پاکستان چیزی بیشتر از «ازدواج حساب شده» نمی باشد. علم میگوید:« از نقطه نظر فرهنگی پاکستانیان به مراتب به غرب، نسبت میراث انگلیس، زبان انگریزی، سیستم تعلمی و غیره، نزدیکترند. از همینرو اتحاد با روسیه چندان طبیعی نمی باشد. وقت بسیار زیاد خواهد گذشت، اگر این کار بصورت کل رخ دهد، تا روسیه بتواند انگلستان و امریکا را به مثابه عامل مسلط در اذهان نخبگان این کشور تعویض کند».
آنچه که به عملکرد ممکن امریکا مربوط میگردد، او «فقط باید توازن بین افغانستان، پاکستان و هند را حفظ نماید. اگر سیاست امریکا هرچه بیشتر علنی تر گردد و محاصره نظامی را به مفهوم فروشات رفع نماید، همه چیز یکبار دیگر خوبتر خواهد شد».