اکثر اطفال برای آنکه وسیله امرار حیات را برای خود و فامیل خود تامین کنند، به مکتب نمیروند، در خیابان های شهر مصروف دستفروشی اند یا فلزات بیکاره جمع آوری میکنند. اکثراً اطفال نابالغ قربانی تروریستان میشوند. روزنامه «Lenta.ru» معلوم نموده که افغانان کوچک چه بهای را به خاطر جنگهای نیابتی دومدار پرداخته اند.
ژورنالیست Foreign Policy خاطرات خود در باره زندگی در افغانستان چنین بیان داشت:«در دسمبر سال گذشته من با سه دختر کوچک ملاقات کردم. آنها پاکت های پلاستیکی در بازار در غرب کابل میفروختند. هر کدام آنها خانواده داشت. آنها یکجا با برادران و خواهران خود باید کار میکردند، تا به فامیل خود امکان امرار حیات بخور و نمیر تامین کنند. آنها قصه کردند که قبلاً با آنها دخترک کار میکرد. او هنگام یکی از عملیات های نظامی ناپدید شد. او را بعد از آن نه دیدند».
در کشور که طی چند دهه با جنگهای تحمیلی و زورگویی های عناصر اوباش مزدور دست و پنجه نرم میکند، زندگی هزاران طفل برباد رفته است. در نتیجه خشونت های حاکم در افغانستان تعداد زیادی مردم کشته شدند، دیگران از درس و تعلیم محروم گردیدند و بجای این روز و شب کار میکنند، تا خود و فامیل خود را تغذیه کنند، سلامتی و امنیت جان خود را به مخاطره می اندازند، جوالی گری میکنند، در خیابان های مصروف دست فروشی اند، ویلدینگ کاری میکنند، زباله های خطرناک جمع آوری مینمایند و در فابریکات خشت سازی و غیره کار میکنند.
حالا در افغانستان سازمان که از حقوق اطفال دفاع نماید، به مشکل میتوان یافت. سازمان UNICEF خبر داده که در افغانستان به تعداد 7،3 میلیون طفل از سن هفت سالگی تا هفده سالگی به مکتب نمی روند. به تعداد 1،2 میلیون طفل به سن شش ساله تا 14 ساله به کارکردن مجبورند. اما سازمان ملل متحد رقم چنین اطفال را 5،2 میلیون نفر ذکر میکند. تعداد معتادان به مواد مخدر به سطح وحشتناک افزایش یافته است.
بسیاری ها آگاهانه درس نمی خوانند و از حملات افراد مسلح هراس دارند. در سال 2015 مقامات افغانستان در مورد تامین امنیت مکاتب وعده دادند، ولی به انجام اینکار موفق نشدند. در مارچ سال روان در قندوز محصلان هنگام مراسم دریافت دیپلوم ها کشته شدند. چند ماه بعد مکاتب در ولایات لوگر و ننگرها به آتش کشیده شدند. فقط دو ماه قبل طالبان هنگام تلاش ترساندن شاگردان و والدین شان صدها مکتب را در سراسر افغانستان به آتش کشیدند.
سطح فرار در نیروهای مسلح افغانستان تا 50% میرسد. همچنان موارد پیوستن به صفوف دشمن نیز نادر نیستند. اصلاً نظامیان از جنگ بیگانه خسته شده و فقط مجبوریت های مادی آنها را به خدمت در صفوف قوای حکومتی مجبور می سازد. دولت و حامیان خارجی آن طی 17 سال نتوانسته پالیسی درست و موثر ختم جنگ را طرح نمایند. جنگ بصورت نامنظم، گاه در اینجا و گاهی هم در جای دیگر شعله ور میشود و هست و بود مادی و انسانی کشور را نابود می سازد. هردو طرف، هم حکومت و هم مخالفین، با افتخار خبرهای کشتن و کشتار هموطنان خود را پخش میکنند.
در چنین شرایط اتحادیه اروپایی که نیروهای آن در چوکات ناتو در افغانستان حضور دارند و هروز می جنگند، افغانستان را کشور امن میخواند و پناهندگان افغان را که از جنگ به فرار از وطن مجبور شده، بصورت اجباری به وطن بر میگرداند. اخیراً جرمنی به تعدا 34 مهاجر افغان را بصورت اجباری اخراج و به کابل منتقل ساخت. طبق اطلاعات واصله، یک افغان از جمله در کابل خودکشی کرده است. اتحادیه اروپایی با کابل در مورد اخراج 9،11 هزار افغان موافقه نموده است. به هر پناه جو که از اروپا اخراج میشود، تکت طیاره و مبلغ 700 یورو داده میشود.
در چنین شرایط به هیچ وجه گمان نمیرود که نسل های کنونی و آینده افغان چانس شگوفان ساختن وطن شان را کسب خواهد کرد.