نویسنده: دای‌فولادی
هرچند اشرف‌غنی مدعی است که این تصمیم از موضع قدرت اتخاذ شده، اما عملاً ضعف حکومت و رهبری خود را در برابر طالبان نشان داد.
آتش‌بسی که از سوی حکومت اعلام شده، شامل تمام جنگجویانی که زیر نام گروه طالبان و شبکه حقانی فعالیت دارند، می‌شود. شبکه حقانی از خطرناک‌ترین شبکه‌های تروریستی به شمار می‌رود که به گفته‌ی مقام‌های ارشد دولتی هسته‌ی اصلی آن در پاکستان قرار داشته و با دیگر شبکه‌های تروریستی از جمله القاعده روابط ناگسستنی دارد. دولت افغانستان مسوولیت اکثریت حملات خونین از جمله انفجار موتر بمب در نزدیکی سفارت آلمان و ساختمان سابق وزارت امور داخله در جریان سال گذشته را که در آن نزدیک به یک هزار نفر کشته و زخمی شدند، به شبکه حقانی نسبت داده است.
آتش‌بس یک‌جانبه از سوی اشرف‌غنی در شرایطی اعلام می‌شود که طالبان بارها به درخواست‌های مکرر رهبری حکومت وحدت ملی مبنی‌بر توقف جنگ و خشونت و هم‌چنین حاضر شدن برای انجام گفتگوهای صلح با حکومت افغانستان جواب منفی داده و برعکس به تلاش‌هایش برای سرنگونی این حکومت شدت بخشیده‌اند.
اشرف‌غنی در پیامی که روز پنج‌شنبه، سه روز پس از نشست صدها عالم دینی در خیمه لویه جرگه در کابل، آتش‌بس یک‌جانبه یک هفته‌یی اعلام کرد، مدعی شد که تصمیم اعلام آتش‌بس از موضع قدرت اتخاذ شده است. او در این پیام خود افزود: «تصمیم اتخاذ شده از موقف قوت است که ریشیه در باور و تعهد به صل و پاسخ به خواست مردم به‌خصوص علمای کشور برای تامین صلح پایدار گرفته است.»
هنوز مشخص نیست که چه امیدواری‌هایی وجود دارد تا رهبری حکومت وحدت ملی تصمیم به اعلام آتش‌بس یک‌جانبه بگیرد. اما، اشرف‌غنی در این پیام خود گفت که در جریان هفته آینده در یک نشست بزرگ جزییات آتش‌بس اعلام خواهد شد.
شرایط آتش‌بس
از نگاه علمی آتش‌بس اولین اقدامی برای صلح به شمار می‌رود، اما اعلام آتش‌بس شرایط و مراحل خاصی خود را دارد. آتش‌بس زمانی اعلام می‌شود که طرفین درگیر برای توقف جنگ و خشونت از خود رضایت نشان دهند. اما، آتش‌بسی که اشرف‌غنی اعلام کرده یک‌جانبه است و احتمالاً گروه طالبان و شبکه حقانی در شرایطی که خود را برنده میدان جنگ می‌دانند و عملاً دامنه‌ی جنگ علیه دولت را به برخی از نقاطی که پیش از این امن به شمار می‌رفتند کشانده، رغبتی برای آتش‌بس نخواهند داشت.
تماس میان طرف‌های درگیر جنگ از دیگر شرایط و مراحل اعلام آتش‌بس است. دولت افغانستان با گروه طالبان و شبکه حقانی برای اعلام تصمیم‌اش مبنی‌بر اعلام آتش‌بس در تماس بوده و یا خیر، هنوز معلوم نیست. اما، به نظر می‌رسد که این آتش‌بس در نتیجه پادرمیانی گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی اعلام شده باشد. اشرف‌غنی از حکمتیار به عنوان روابط خود با طالبان استفاده خواهد کرد و رهبر حزب اسلامی قبلاً گفته بود که در این زمینه کار خواهد کرد.
تعیین خطوط موقت و جدایی نیروها از دیگر شرایط اعلام آتش‌بس است. در آتش‌بسی که از سوی اشرف‌غنی اعلام شده، جنگجویان طالبان عملاً در ساحات تحت حاکمیت دولت حضور دارند و احتمالاً از این ساحات در نتیجه‌ی اعلام آتش‌بس بیرون هم نخواهند شد.
هدف اصلی آتش‌بس، متارکه و رسیدن به صلح است. قبل از رسیدن به این دو هدف، باید مناطقی که در آن طرف‌های درگیر حضور دارند، غیرنظامی اعلام شوند. مطمیناً چنین چیزی در افغانستان امکان‌پذیر نیست و هیچ یک از طرف‌های درگیر ولو این که آتش‌بس اعلام شده خواست دو طرف هم باشد حاضر به اعلام مناطق غیرنظامی نیستند. امروز در اکثر مناطق افغانستان عملاً جنگ جریان دارد و آیا طرف‌های درگیر بالای هم‌دیگر اعتماد کرده می‌توانند تا مناطق جنگی را غیرنظامی ساخته و در روزهایی که آتش‌بس برقرار است دوباره وارد آن مناطق نشوند؟ به هیچ وجه چنین اعتمادی میان دو طرف جنگ وجود ندارد.
آتش‌بس از روی ناگزیری
اصولاً آتش‌بس زمانی اعلام می‌شود که روزنه‌ی برای متارکه و ختم جنگ و خشونت پیدا شده می‌شود ویا این‌که یکی از طرف‌های درگیر ضعیف و ناتوان شده باشد. وضعیت موجود نشان می‌دهد که هیچ‌گونه روزنه‌ی برای ختم جنگ و خشونت وجود ندارد و احتمالاً آتش‌بس یک‌جانبه‌ای که از سوی اشرف‌غنی اعلام شده از روی ناگزیری و مجبوریت است.
طالبان در حاضر در میدان جنگ دست بالایی دارند و در خیلی از ولسوالی‌ها و ولایات نیروهای امنیتی را زمین‌گیر کرده‌اند. سقوط چند ولسوالی و ولایت در ماه‌های اخیر به‌دست این گروه و مجبور شدن نیروهای امنیتی به عقب نشینی که مقام‌های دولتی را «تاکتیکی» می‌خوانند، به خوبی نشان می‌دهد که برخلاف ادعای اشرف‌غنی، آتش‌بس یک‌جانبه دولت از موضع ضعف و ناتوانی اعلام شده است. طالبان اخیراً توانستند چند ولسوالی را سقوط دهند و حتی وارد شهر فراه شوند. هم‌چنین چندین ولسوالی و شهر را در خطر سقوط قرار دهند. هم‌اکنون غزنی که از ولایت‌های استراتژیک و مهم در مرکز افغانستان به شمار می‌رود، با خطر سقوط به‌دست طالبان مواجه است.
به نظر نمی‌رسد که حکومت وحدت ملی از اعلام آتش‌بس یک‌جانبه سودی ببرد. آن طوری که برخی از آگاهان معتقدند نتیجه‌ی این آتش‌بس برای دولت ناگوارتر از خوش‌بینی‌هایش خواهد بود. زیرا، طالبان در حال حاضر دست بالاتر دارند و نیروهای امنیتی بیشتر دفاعی عمل می‌کنند. بیم این می‌رود طالبان از فرصتی که نیروهای امنیتی دست از جنگ می‌کشند استفاده کرده ضربات کوبنده‌تر و سنگین‌تری علیه این نیروها داشته باشند و به وسعت ساحات تحت فعالیت خود بی‌افزایند.
ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با سیاست های اسپوتنیک مطابقت نداشته باشد.