نشست تاشکند و یادآوری نیاز به تعامل منطقه‌یی

با گذشت نزدیک به دو ماه از پیشنهاد صلح دولت افغانستان به طالبان، تاشکند پایتخت ازبیکستان میزبان نشستی با محوریت «صلح افغانستان، امنیت و اتصال منطقه‌یی» با حضور مقامات بیست و سه کشور و سازمان بین‌المللی دنیا بود.
Sputnik

در این نشست شوکت میرضیایوف، رییس جمهور ازبیکستان از طالبان خواهان آتش بس شده و تاکید کرد که بدون حمایت از دولت افغانستان هیچ گزینۀ دیگری برای ریشه‌کن ساختن هراس افگنی وجود ندارد.

محمداشرف غنی رییس جمهور افغانستان در این نشست بر نقش تمامی کشورهای در پروسۀ صلح تأکید کرده و تأکید کرد که بدون صلح در افغانستان، منطقه آرام نخواهد بود. آقای غنی در بخشی از سخنرانی‌اش گفت:

«ما از تمامی فرصت‌ها برای تامین صلح استفاده خواهیم کرد هر چند که اقداماتی در این زمینه انجام شده اما همکاری شما برای رفع تهدیدات و تامین صلح افغانستان بسیار مهم است ما باید همکاری منطقه‌یی برای مبارزه با هراس افگنی را تقویت کنیم و نباید فرصت‌های کنونی که نادر است از دست رود.»

اما، آیا نشست تاشکند می‌تواند به صلح در افغانستان منجر شود؟

داکتر جعفر مهدوی عضو کمیسیون بین‌المللی مجلس نمایندگان افغانستان می‌گوید که با توجه به وضعیت تعاملات میان کشورهای تأثیرگذار در صلح افغانستان وضعیت قابل امیدواری نیست.

«چنان‌چه می‌دانید رسیدن به صلح پایدار در افغانستان وابسته به تحولات سیاسی داخلی افغانستان است اما بخش اعظم آن به تعامل مثبت کشورهای منطقه‌یی و فرامنطقه‌یی در افغانستان ارتباط دارد. اما وضعیت زمانی ناامیدکننده است که کشورهای تأثیرگذار در این روند، بین خود دچار مشکلات و اختلافات جدی استند. ایران و عربستان به عنوان دو قدرت تأثیرگذار در آستانۀ یک جنگ رویاروی قرار دارند، هند و پاکستان روابط بسیار متشنج دارند و بخش اعظم روابط دیپلوماتیک شان را تا پایین ترین سطح با روسیه قطع کرده و دیپلوماتان این کشور را اخراج کرده اند. وقتی وضعیت در این سطح قرار دارد ما نمیتوانیم امیدوار باشیم که این نشست‌ها، بتواند صلح را در افغانستان تأمین کند.»

بسیاری از سیاسیون در درون افغانستان از نقش‌آفرینی کشورهای منطقه در روند افغانستان استقبال کرده و آن را مورد حمایت قرار داده اند.

عطامحمد نور والی پیشین بلخ که پس از ماه‌ها کشمکش با دولت مرکزی، به تازگی با ارگ ریاست جمهوری به توافق دست یافته است در پیامی از این روند حمایت کرده و گفته است:

«برگزاری نشست تاشکند و نقش‌آفرینی همسایه‌های نزدیک افغانستان در روند صلح و تلاش برای پایان یافتن منازعات، نه تنها می‌تواند منجر به پیشرفت در پروسه صلح افغانستان شود بلکه این نشست‌ها زمینه را برای گسترش روابط و رسیدن به تعامل اقتصادی کشورهای منطقه نیز فراهم خواهد کرد.»

اما جعفر مهدوی می‌گوید که هدف از نشست تاشکند، بیشتر از تأمین صلح افغانستان، برنامۀ امریکا برای یافتن جای پا در آسیای میانه است:

«هدف از برگزاری نشست تاشکند بیشتر از تأمین صلح در افغانستان این است که کشورهای غربی و در رأس آن‌ها امریکا می‌خواهند با استفاده از نام صلح افغانستان، توسط ازبیکستان در آسیای میانه برای خود جای پا پیدا کنند. متأسفانه این نشست بیشتر از اینکه برای صلح باشد و برای نتیجۀ صادقانه برای آوردن طالبان پای میز مذاکره باشد، بیشتر واسطه‌چی برنامه‌های کشورهای غربی در منطقه است.»

شوکت میرضیایوف، رییس جمهور ازبیکستان در این نشست تأکید کرد که ثبات در افغانستان به معنای ثبات در منطقه است:

«ثبات در افغانستان به معنای ثبات در منطقه است ما باید با افغانستان همکاری کنیم تا به صلح برسد و اقتصاد بهتر داشته باشد. بدون حمایت از افغانستان هیچ راه دیگر برای پیروزی در مقابل هراس افگنی نیست، ما برای مبارزه با هراس‌افگنی آمادۀ هرگونه همکاری استیم، حتی اگر استفاده از قوای نظامی باشد.»

اما آقای مهدوی عضو مجلس نمایندگان تأکید می‌کند که جنگ در افغانستان وضعیت متفاوت از سال‌های پیش به خود گرفته است و راه‌حل قدیمی برای آن کارساز نیست:

«امریکا در افغانستان به این تصور است که به خاطر تلفات سربازانش در افغانستان و به خاطر چندصد ملیارد دالر هزینه در جنگ افغانستان این حق را به خود می‌دهند که در مسألۀ افغانستان در تصمیم‌گیری‌ها و منافع اقتصادی حرف اول را بزنند. اما بحران افغانستان فراتر از آن است که با نقش یک کشور حل شود. بدون تعامل با کشورهای منطقه صلح در افغانستان تأمین نمی‌شود. و در این مورد نقش مهم سازمان شانگاهی که در آن کشورهای همسایه و کشورهای تأثیرگذار منطقه حضور دارند می‌تواند امیدوار کننده باشد. طالبان قدرتمندتر از سال‌های پیش استند. کشورهایی که نقش و حضور امریکا در افغانستان را قبول داشتند، حالا در تقابل با سیاست‌های این کشور قرار دارند.»

به باور آقای مهدوی برای رسیدن به صلح در افغانستان تعامل بین قدرت‌های فرامنطقه‌یی به ویژه روسیه و امریکا حتمی است:

«راه حل این است که مجموع کشورهای منطقه‌ و فرامنطقه‌یی که در رأس آن‌ها امریکا و روسیه قرار دارند باید با تعامل بین خود، به صلح پایدار در افغانستان کمک کند. اگر امریکا بتواند یک تعامل و دیپلوماسی موثر و مثبت را در برابر روسیه تعقیب کند یا در مورد مسایل افغانستان بین هند و پاکستان یا ایران و عربستان تعامل به وجود بیاید، صلح می‌تواند یک آرزوی دست یافتنی باشد اما بدون تعامل منطقه‌یی هیچ کشوری به تنهایی حتا امریکا نمی‌تواند صلح را در افغانستان تأمین کند.»

در همین حال ضمیر کابلوف نمایندهٔ خاص رئیس جمهور روسیه در امور افغانستان در گفتگوی اختصاصی با اسپوتنیک، با اشاره به این نشست گفت:

کابلوف راه حل روسیه برای صلح با طالبان را اعلام کرد

«این کنفرانس شبیه مذاکرات آستانه در مورد سوریه است و تنها راه صلح نیست. بهترین راه برای صلح و سهم دادن به طالبان شرکت آن‌ها در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری است. این تنها راه حضور آن‌ها در قدرت است».

در پایان نشست تاشکند شرکت کننده‌گان این نشست روی یک اعلامیه بیست و پنج ماده‌یی به توافق رسیدند. اعلامیه‌یی که دیدگاه‌ها در آن، روی موضوعاتی چون صلح، مبارزه با هراس افگنی و مواد مخدر و همکاری‌های اقتصادی منطقه‌یی بسیج شده اند اما نامشخص است که آیا این نشست به صلح پایدار در افغانستان منجر خواهد شد یا جنگ کماکان از مردم افغانستان قربانی خواهد گرفت.

بحث و گفتگو