تاپی/ پروژهای که سه دهه یک رویا مانده؛ آیا زمینه برای آغاز به کار آن مساعد شده است؟
© Sputnik / Vladimir Vyatkin /
لوله گاز ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند یا " تاپی" پروژهای است که نزدیک به سه دهه زمان برده است و هنوز نتیجه کار آن روشن نیست. با رد و بدل شدن سه نظام در افغانستان، هنوز این پروژه به هدف نرسیده است.
مقامات طالبان می‌گویند که برای تضمین امنیت زیربناها و پروژه‌های اقتصادی کشور، از جمله پروژه خط لوله انتقال گاز "تاپی" تلاش می‌کنند و اکنون بیش از هر زمان دیگر زمینۀ تطبیق این پروژه‌ها فراهم شده است.
ترکمنستان تا کنون یک میلیارد دالر را صرف پروژۀ تاپی کرده است. لولۀ انتقال گاز تاپی، قرار است گاز طبیعی ترکمنستان را از منطقۀ گالکینیش، بزرگترین منبع گاز آن کشور از مسیر افغانستان به پاکستان و هند انتقال دهد.
مقام‌‌های ارشد کشورهای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند، توافق‌نامه پروژه‌ی تاپی را در ماه حوت سال 1396 خورشیدی امضا کردند، اما کار عملی این پروژه تاکنون در افغانستان آغاز نشده است.
زمانی که طالبان در سال 1996 قدرت در افغانستان را به دست داشت، گفتگوهای رسمی را برای اجرای پروژه تاپی با ترکمنستان آغاز شد.
در گذشته تهدیدات امنیتی مانع تطبیق پروژه‌ی تاپی قلمداد می‌شد، اما حالا طالبان می‌گویند، مسیر عملی‌شدن پروژه تاپی در خاک افغانستان امن شده است.
اخیرا هیئتی از ترکمنستان، در رأس محمد مراد امانوف، رییس اجراییوی پروژه تاپی وارد افغانستان شد و با مقام های طالبان دیدار کرد.
در این نشست، اجرای پروژه خط لوله گاز تاپی در زمینه مالیات و تخصیص اراضی پیشنهادی در مسیر ولسوالی "گذره هرات" مورد بحث و بررسی قرار گرفت. رییس اجراییوی پروژه تاپی گفته است که قرار است تا شش ماه آینده کار عملی پایپ لاین گاز از ترکمنستان به افغانستان آغاز شود.
شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن و پترولیم حکومت طالبان گفته است که در حال حاضر در افغانستان مشکلات امنیتی وجود ندارد و شرایط آماده تطبیق کار پروژۀ تاپی است.
شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن و پترولیم حکومت طالبان گفته است که در حال حاضر در افغانستان مشکلات امنیتی وجود ندارد و شرایط آماده تطبیق کار پروژۀ تاپی است.
چه موانع برای راه اندازی این پروژه وجود دارد؟ طرف ترکمنستان وضعیت امنیتی را چگونه ارزیابی کرد؟ و اکنون کدام کشورها آماده مشارکت در اجرای این پروژه هستند؟
مفتی عصمت الله برهان، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم طالبان در گفتگو با اسپوتنیک در رابطه به این نشست روشنی انداخته می‌گوید، که روز گذشته (سه شنبه7 جون) در وزارت معادن و پترولیم از ساعت 10:00 صبح تا 13:30، یعنی به مدت سه ساعت و نیم بحث ها با هیئت ترکمنستانی روی راه اندازی خط لوله گاز " تاپی" ادامه داشت. وی گفت:
«در این بحث ها که به ریاست شیخ شهاب الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن و پترولیم و نمایندگان وزارت های مربوطه از جمله وزارت های مالیه، خارجه و زراعت شرکت داشتند، گفتگو ها در خصوص برداشتن موانع برای آغاز به کار این پروژه صورت گرفت.»
سخنگوی وزارت معادن و پترولیم طالبان می‌گوید که کار پروژه "تاپی" هم اکنون تقریبا 85 در صد تکمیل شده و 15 در صد باقیمانده است که وزارت معادن و پترولیم افغانستان هیچ مشکلی سد راه تحقق آن نمی‌بیند.
«چیزی که اکنون مهم است، مالیه و سامان آلاتی است که از دیگر کشور ها باید به افغانستان منتقل شوند، و این که آیا این سامان آلات شامل مالیه می‌شود و یا بدون مالیه وارد افغانستان خواهند شد. این همه موضوعاتی است که مربوط به وزارت مالیه می‌شود.»
مفتی عصمت الله برهان گفت، موضوع استملاک زمین ها که برای پروژه تاپی نیاز است نیز مهم است و این موضوع نیز با اداره اراضی که مربوط به وزارت زراعت است، به زودی حل خواهد شد.
«موضوع استملاک زمین به زودی حل خواهد شد. قدم اول ازنقطه صفری هرات تا ولسوالی گذره، یعنی تقریبا 152 کیلومتر را دربر می‌گیرد. افغانستان آماده اجرای مسئولیت‌های خود است. تلاش‌ها برای استملاک زمین ادامه دارد و کارهای زیادی انجام شده. در حال حاضر مشکل عمده برای اجرای پروژه تاپی وجود ندارد و امیدواریم که در اکتبر امسال کار این پروژه آغاز شود.»
سخنگوی وزارت معادن و پترولیم در مورد ارزیابی ترکمنستان از وضعیت امنیتی در افغانستان گفت که جانب ترکمنستان از وضعیت امنیتی در افغانستان هیچگونه نگرانی ندارند و افزود:
«با تسلط (امارت اسلامی) طالبان در افغانستان مشکلات امنیتی اصلا وجود ندارد و در مسیر این پروژه نیز هیچ چالش امنیتی موجود نیست، نیروهای طالبان از وزارت دفاع ملی گرفته تا وزارت امور داخله و همه نیرو های امنیتی، برای تأمین امنیت این پروژه تلاش خواهند کرد و به همه طرف ها اطمینان میدهند که هیچ تهدیدی برای راه اندازی این پروژه وجود نخواهد داشت.»
مفتی عصمت الله برهان می‌گوید، که در اجرای این پروژه اکنون فقط کشور های ترکمنستان و افغانستان دخیل هستند و همکاری این دو کشور بسیار مهم است.
«از طرف ترکمنستان خط لوله تا نقطه صفری ولسوالی گذره هرات رسیده، ما در داخل افغانستان به کدام کشور دیگر نیاز نداریم. از نام پروژه "تاپی" معلوم است که کشور های ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند در آن شامل هستند، اما در نشست ها و بحث های گذشته که از سوی کشور های نامبرده انجام شده، هیچ مشکل جدی وجود نداشت و چیزی که برای امارات اسلامی مهم است؛ این است که ما در داخل کشور خود نیاز به مشارکت کدام کشور دیگری نداریم.»
سخنگوی وزارت معادن و پترولیم حکومت طالبان در اخیر گفت که در حال حاضر، زمینه برای آغاز کار عملی پروژه تاپی در افغانستان مساعد شده و آنان به تامین امنیت این پروژه متعهد اند.
گفتنی است طول پروژه 10 میلیارد دالری "تاپی" برای انتقال 33 میلیارد متر مکعب گاز از میدان گازی گالکینیش پبرای انتقال گاز ترکمنستان از افغانستان به پاکستان و هند بیش از 1800 کیلومتر است که بیش از 840 کیلومتر آن در خاک افغانستان واقع شده است.
تا هنوز مشخص نیست که هزینه پروژه تاپی از کدام مدرک و یا توسط کی تامین خواهد شد. در صورت بهره‌برداری پروژه تاپی، افغانستان سالانه 400 میلیون دالر حق ترانزیت دریافت خواهد کرد.
