کیت جانسون در مقاله در نشریه The Foreign Policy (امریکا) می نویسد، به ارتباط افزایش تشنج در مناسبات بین هند و پاکستان در زمینه حمله مرگبار تروریستی که در اوایل فبروری در کشمیر رخ داد، در دهلی نو در مورد انتقام گرفتن فیصله نمودند و بخش آب رودخانه را که به پاکستان جریان داشت، قسماً بستند. فیصله راجع به اعمار بند بالای دریای راوی به یک نقطه دیگر تشنج بین دو کشور همسایه مبدل میگردد که بارها نسبت مناقشات ارضی در کشمیر باهم منازعه نموده اند.
برای آنکه ماهیت مساله را هرچه مفصل تر بررسی نموده باشیم، نشریه The Foreign Policy با سونیل امریت پروفیسور پوهنتون هارورد مصاحبه نموده که کتاب «آب های خارج از کنترول» نوشته که راجع به این معلومات میدهد که آب در تاریخ، سیاست و انکشاف اقتصادی آسیای جنوبی چقدر اهمیت دارد.
- تقسیم اراضی بین هند و پاکستان بر مهمترین منابع آبی نیز اثر نموده است. آیا این تقسیم منابع آب به علت منازعات چند ملیتی آبی مبدل گشته است؟
— احتمالاً، این به ناگهانی بودن آن و همچنان ستمگری و بی رحمی مربوط می باشد که طی آن صورت گرفته است. در آسیا بسیاری منازعات دیگر چند ملیتی بر سر آب با شدت کمتر جریان داشتند.
کنترول بر آب در سیاست هند، به ویژه در دوران صدراعظم ناریندرا مودی، چه جای دارد؟ مدن زمان طولانی کنترول بر آب در تصور مقامات راجع به آزادی و دولت داری هند جایگاه مرکزی احراز میکرد… همه این، حد اقل، از قرن 19-هم ناشی میگردد، وقتیکه گروپ ناسیونالیستان هندی، انجینیران و روسای اداری بریتانوی به این اشاره میکردند که آبیاری هند را نجات میدهد. رونق اعمار بندها در دوران سال های زمامداری جواهر لعل نیرو صدراعظم اسبق هند ممثل عظمت طلبی دولت مغرور بعد استعماری و آرزوی مقابله آن با ناملایمات جوی و اقلیمی بود. نیرو، طوریکه معلوم است، بندها را «معابد هند نوین» نامیده بود.
در دوران مودی کنترول بر آب اهمیت کلیدی خود را حفظ کرده است. حکومت همچنان تعهد در باره تحقق پروژه عظیم در باره اتصال دریاها بر دوش گرفته است. بهای تقریبی این پروژه را 90 میلیارد دالر تشکیل میدهد. اما این همه مدتها قبل از مودی آغاز شده بود. من فکر میکنم که از نقطه نظر برخورد نسبت به مدیریت منابع آب، چند حکومت اخیر هند ارثیت سیاسی از خود نشان میدهند.
- آیا تشنج بین دو کشور میتواند تا حدی برسد که هند دسترسی پاکستان را بر منابع آبی قطع نماید و یا حتی از قرارداد راجع به تقسیم آب های اباسین برآید؟ این به چه منجر شده میتواند؟
— قرارداد راجع به آب های اباسین که در سال 1960 به همکاری بانک جهانی امضا گردیده، خصوصیت متناقض دارد: بسیاری محققین این قرارداد را، به مثابه مثال همکاری موفقانه بین دول متخاصم توصیف میکنند و در عین حال این قرار داد اکثراً به موضوع شکایات از جانب سیاستمداران هردو کشور مبدل میگردد. چون امضای موافقت نامه که مدیریت مشترک منابع آب را پیشبینی میکرد، صورت نه گرفت، پس قرارداد راجع به آب های دریای اباسین امضا کردند که تقسیم آن را قانونی ساخت. آب های دریاهای شرقی — ساتلج، بیاس و راوی — به هند تعلق گرفت و پاکستان کنترول بر دریاهای غربی اباسین، جیلیم و چیناب کسب کرد.
- پاکستان از کمبود آب صدمه جدی می بیند. پاکستان در صورت که اگر دسترسی بر منابع آبی قطع شود، با چه عواقب مواجه خواهد شد؟
— پاکستان همین اکنون از کمبود آب جداً متضرر میشود. پاکستان در جمله کشورهای شامل است که با شدیدترین کمبود آب در جهان مواجه می باشد. طبق یکی از ارزیابی های اخیر، تا سال 2025 پاکستان با کمبود 31 میلیون اکروفت آب مواجه خواهد شد (پاکستان همه ساله در حدود 104 میلیون اکروفت آب برای آبیاری مزارع زراعتی استفاده میکند). ذخایر طبقات آبخیز زیرزمینی آن نسبت استخراج بیش از حد آب شدیداً کاهش یافته اند.
- با درنظرداشت موقعیت جغرافیایی دریاها، آیا میتوان گفت که منازعه را میتوان بهتر از همه در چارچوب رویارویی در کشمیر درک کرد، یا این میراث تقسیم دو کشور است؟
— هر دو عامل مهم است. اول اینکه، تقسیم پاکستان و هند به منازعه به خاطر آبهای دریای اباسین منجر شد، به خاطریکه در آن زمان یکی از سیستم های بسیار دقیق طراحی شده در جهان وجود داشت. ولی نقش کشمیر در منازعه بر سر آب نیز مهم است. دریاهای چیناب و جیلیم مطابق قرارداد راجع به آب دریای اباسین که از کشمیر تحت کنترول هند میگذرد، به پاکستان تعلق گرفت. علت آن که تشنج در کشمیر به بسیار سرعت منازعه آب را حادتر می سازد، در همین امر نهفته است.
- هند — این فقط کشوری نیست که در جریان بالایی نسبت به پاکستان قرار دارد. این کشور همچنان در جریان تحتانی نسبت به چین قرار دارد. چشم انداز انکشاف منازعات چندملیتی آبی، با درنظرداشت انکشاف انرژی آبی چین در تبت، چگونه است؟
— در هند، نیبال، بوتان و پاکستان در چند دهه آینده نزدیک بیش از 400 بند بوجود خواهند آمد. تعداد کثیری بندها در سرحد چین در تبت ساخته خواهند شد… این بندها میتوانند تشنج بین المللی را تشدید نماید و خطرات جدی ایکالوژیکی در قبال دارند. هند از عظمت طلبی های چین در رابطه با اعمار بندها در برهماپوترا هراس دارد. در عین حال بنگله دیش همین اکنون عواقب منفی اعمار تاسیسات هایدروتخنیکی در هند در جریان بالایی احساس نموده است.
در عین حال جریان مبارزه به خاطر آب میتواند تا اندزه زیادی غیرقابل پیشبینی باشد. اهمیت معیشتی آب میتواند همچنان منازعه را شدیداً کاهش دهد، طوریکه تلاش های رقابتی کنترول بر آب آن را تقویت میکند.
