در گزارش اداره سرمفتش ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (SIGAR) آمده است وزارت دفاع ایالات متحده امریکا که در برنامه احیای اقتصاد افغانستان 675 میلیون دالر را به مصرف رسانیده است، نمیتواند آمار دقیق و مناسب را مبنی به صرف این مبلغ ارایه کند.
سیگار در گزارش اخیر اش تحت عنوان DOD Task Force for Business and Stability Operations (TFBSO) نوشته است:
«وزارت دفاع نمیتواند معلومات قابل اعتماد مبنی بر اینکه نیروی رزمی برای عملیات ثبات و تجارت (TFBSO) با کدام پروژهها ایجاد شغل نموده، برای سرمایه گذاریهای مستقیم خارجی تسلیهات فراهم نموده، صادرات را افزایش داده و یا درآمد دولت افغانستان را بالا برده است.»
نیروی رزمی برای عملیات ثبات و تجارت بخشی از وزارت دفاع ایالات متحده امریکا است که نخست در عراق و سپس در افغانستان برای ایجاد پروژههای اقتصادی و تجاری جهت کاهش جنگ و خشونت در بین مردم و تشویش آنها به فعالیتهای اقتصادی و تجاری فعالیت داشت. اما سیگار این برنامه را بیمنطق و فراتر از توان وزارت دفاع امریکا خوانده است.
در گزارش آمده است:
«به دلیل اینکه اسناد و اطلاعات مهم جمعآوری و حفظ نشده اند، ما نمیتوانیم بطور کامل ارزیابی کنیم که 675 میلیون دالر بطور موثر به مصرف رسیده است».
نیروی رزمی برای عملیات ثبات و تجارت (TFBSO) اغلب از این پروژهها توقعات غیر واقعی داشته است و در راستای درنظر گرفتن عوامل محلی چون سیاست، فرهنگ، آب و هوا و مشکلات امنیتی، ناکام بوده است.
سیگار نوشته است که (TFBSO) حتی پس از دو و نیم سال حضورش در افغانستان، ماموریت، اهداف و استراتیژیاش را به وضاحت بیان نکرده است، (TFBSO) با فقدان استراتژی مواجه بوده است، که با روش مقابلهای رهبری این برنامه و عدم پالیسی مشخص از دولت امریکا و نیروهای امریکایی در افغانستان (USFOR-A)، باعث ایجاد رویارویی این اداره با نمایندگی ایالات متحده امریکا برای توسعه بینالمللی (USAID) و تخریب روابط قبلی با فرماندهی نیروهای مسلح امریکایی در افغانستان شده است.
علاوه بر این هیچ هماهنگی در فعالیتهای (TFBSO) که منجر به ناکامی پروژهها و به هدر رفتن پول میشد، با دیگر سهمداران دولت امریکا در افغانستان منجلمه USAID و USFOR-A، وجود نداشته است.
استاد مسعود، کارشناس امور اقتصادی و استاد دانشگاه کابل در مصاحبه با اسپوتنیک درباره برنامه احیای وضعیت اقتصادی توسط امریکا گفت که چنین پروژهها پروژههای زیربنایی نبوده تا مردم افغانستان با پوست و گوشت خود احساس کنند که کشورها و دوستهایی در افغانستان وجود دارند تا کارهایی را برای مردم افغانستان انجام میدهند.
استاد مسعود خاطر نشان ساخت که با وجود تلاش افغانستان برای افزایش صادرات به خارج از کشور، اقتصاد پایه که اقتصاد تولیدی است، فراموش شد و به همین دلیل افغانستان هم در بخش تولید و هم در بخش کاهش واردات با مشکلات مواجه شد. وی افزود:
«در واقعیت پول داده شده به آن هدفهایی معینی که باید تولیدات را افزایش و واردات را کاهش میدادیم و بهرهوری را چه در تجارت خارجی و چه در تولید داخلی افزایش میدادیم، متاسفانه به آن اهداف نرسیدیم».
به نظر این استاد دانشگاه، دلایل نرسیدن به اهداف اصلی اقتصادی در افغانستان جنگ داخلی در طول شانزده سال و همچنان تبدیل شدن افغانستان به میدان رقابتهای "قاتلانه" میان کشورهای دیگر، و همچنان مسألۀ فساد مالی میباشد.
استاد مسعود در رابطه به دلیل ناکامی این برنامه گفت:
«قسمت زیادی از این کمکها در اثر سیاستهای همسایهها (سیاست فقیرسازی همسایه) حیف و میل شد، تاخیر شد و نگذاشتند تا چنین چیزی بوجود آید، و همچنان زیرا این پروژهها زیربنایی نبودند، باعث ایجاد تاسیسات عایداتی فراوان و نبود تاسیسات تولیدی شد که در نتیجه یک اقتصاد کاذب بوجود آمد، و همین عوامل باعث این کار شد».
این کارشناس امور اقتصادی افزود که این عوامل تنها مربوط به دولت و مردم افغانستان نیست، زیرا از روزهای اول خارجیها در مصرف این کمکها سهیم بودند. و افغانستان بطور مستقل نتوانسته از این کمکها در راستای منافع خود استفاده کند، به گفتۀ وی، افغانستان تا هنوز نتوانسته تا یک تعریف قوی را براساس منافع خودش که منافع منطقه و منافع بینالمللی را نشان بدهد، ارایه نکرده که این یکی از دلایل عقبمانی افغانستان در قسمت پروژهها است.
رمضان بشردوست، وزیر پیشین پلان و عضو مجلس نمایندگان افغانستان در مصاحبه به اسپوتنیک گفت که تمام کمکها و تمام مصارفی که شده باشند، هیچگونه تاثیری بالای زندگی مردم نداشت و فقط شماری از افغانها و شرکتهای خارجی این کمکها را حیف و میل کردند.
این نماینده مردم در پارلمان کشور با اشاره به مشکلات کشور، تأثیر این کمکها را ناپیدا میداند:
«براساس گزارشی که دو — سه هفته پیش منتشر شد، سی درصد مردم افغانستان گرسنه اند، افغانستان در سطح جهان سومین جایگاه را در میزان مرگ و میر اطفال دارد، وزارت کار و امور اجتماعی بیش از 30 الی 38 درصد سطح بیکاری را آمار میدهد که شاید آمار بیکاری بیش 70 الی 80 درصد باشد.»
آقای بشردوست همچنان با اشاره به معاش کم کارمندان دولتی در افغانستان میافزاید:
«معاشی که در اینجا معلم، مامور و داکتر ما بدست میآورد 7000 هزار افغانی است و در طول شانزده سال یک فابریکه تولیدی، یک بند بزرگ ذخیره آب در افغانستان ساخته نشد».
به گفته آقای بشردوست، تجارت افغانستان 95 درصد واردات و پنج درصد صادرات دارد که این نشاندهنده سقوط تجارت میباشد.
آقای بشردوست گفت که در بازار افغانستان تقریباً هیچ چیزی که تولید خود افغانستان باشد، وجود ندارد و حتی تولیداتی که وجود داشتند نیز سقوط کرده اند.
نیروی رزمی امریکا برای عملیات ثبات و تجارت از سال 2010 الی 2014 جهت توسعه پروژههای اقتصادی افغانستان، در کشور فعالیت داشته است. کانگرس امریکا 823 میلیون دالر را برای عملیاتهای این اداره در افغانستان اختصاص داده بود که براساس گزارش سیگار، این اداره بیشتر از 675 میلیون دالر را در قراردادها مصرف نموده است.
از این مبلغ، 316.3 میلیون دالر در راستای حمایت مستقیم از پروژههای مرتبط با زراعت، بانکداری، نفت و گاز، صنایع بومی و معادن، به مصرف رسیده است. از جمله 359.5 میلیون باقیمانده تقریباً 299.8 میلیون دالر صرف هزینههای غیرمستقیم در حمایت از پروژههای TFBSO و 59.7 میلیون دالر دیگر صرف هزینههای عمومی و اداری، شده اند.
سیگار این بررسی را به درخواست سناتور چارلس گراسلی و سناتور کیلی ایوتی انجام داده است. این سناتوران امریکایی در ماه جنوری سال 2016 با فرستادن نامههای جداگانه به سیگار خواستار ارزیابی جامع برنامهها و فعالیتهای نیروی رزمی امریکایی برای عملیات ثبات و تجارت (TFBSO) در افغانستان، شده بودند.